Schaam je!

Hoe durf jij ons zo te tergen

moeders dagboek te lezen

vaders bureaula te openen

je zus alleen te laten

je broer los te laten

de slaapkamer binnen te komen

- zonder te kloppen nog wel

in onze duistere kelderkast te zoeken

en dan nog naar zolder gaan

waar wij onze grootste geheimen verbergen?

Hoe haal je het in je hoofd

onze kledingkast te openen

de vuile was buiten te hangen

onze geheimen te onthullen

aan de familie en de buurt

Wat zullen de mensen wel denken

nu jij het licht laat schijnen

op plaatsen waar wij

dat zorgvuldig hebben gedoofd?

Hoe durf je!

Nu zullen wij

door jou afgaan

in ons hemd

voor schande

voor aap

voor paal

voor lul

voor gek

voor schut

voor joker

en met onze mond

vol tanden staan!

Schaam je!

In ons taalgebruik en in de opvoeding worden ideeën over schuld en schaamte vaak onbewust gebruikt om druk op de ander uit te oefenen: “Je moet je schamen!” “Het is jouw schuld!” “Jij doet me pijn door wat je doet!”, maar ook “Jij maakt me blij als je dat doet!”, want wat als je het niet doet? En ook “Wie heeft dat gedaan?” “Wat heb je nu gedaan?”

Brené Brown, hoogleraar maatschappelijk werk aan de University of Houston en succesvol auteur van verschillende boeken over het effect van schaamte, geeft de volgende definities:

• Schaamtegevoelens betrek je op jezelf: ‘Ik ben slecht’
• Schuldgevoelens betrek je op je gedrag: ‘wat ik deed was slecht’
• Gevoelens van vernedering: betrek je op jezelf maar je vindt dat het onterecht is en wordt er boos om.
• Gevoelens van gêne: zijn ongemakkelijk, maar je bent er snel weer overheen, achteraf kun je er vaak om lachen.

Als we de verantwoordelijkheid voor gevoelens bij anderen leggen dan denken we dat:

• Jij kunt maken dat ik me prettig of beroerd voel door wat jij denkt, doet of zegt.
• Ik kan maken dat jij je prettig of beroerd voelt door wat ik denk of doe of tegen je zeg.

Zo maken we ons afhankelijk van de ander en creëren ‘emotionele slavernij’.

Stappen om schaamtebestendigheid te ontwikkelen:

• Herken de signalen en oorzaken van schaamte
• Zoek contact (om empathie van anderen te ervaren).
• Spreek je gevoelens en behoeften uit.